Werelduurrecord,                      Verleden en Heden

Ondertussen is het wielerseizoen op gang geschoten met voorbereidingskoersen in Argentinië, Australië, Spanje en het Midden-Oosten. Toch valt er ook in de periode wanneer de koers stil ligt veel te schrijven. Ploegen zijn met renners op hoogtestage en leggen een heel seizoensschema vast waar renners in een bepaalde periode van het jaar willen pieken naar hun beste vorm. Voor de uitleg daarachter was Ruben De Gendt, toenmalig sportarts van Intermarché-Wanty-Gobert (nu Israël-Premier Tech) de geknipte persoon. Eind vorig seizoen waren er nog wat actuele thema's zoals de 50ste verjaardag van het werelduurrecord van Eddy Merckx. Dat net wanneer Ganna het verbrak. Ook het afscheid van pistier en Keizer van 't Kuipke, Iljo Keisse, was een onderwerp wat in verband te brengen was met het overkoepelende thema: het werelduurrecord. José De Cauwer en Victor Campenaerts nemen ons graag mee in het verre én recentere verleden van het record en daar rechtstreeks bij betrokken, de evolutie van het tijdrijden.

Sporza-commentator José De Cauwer kreeg meteen een moeilijk dilemma voorgeschoteld. Welk werelduurrecord is het strafste? "Dat van Merckx steekt er toch bovenuit. Ik zet dat sportief hoger dan dat van Campenaerts omdat hij zo'n weergaloos en zwaar seizoen achter de rug had. Daartegenover was het record van Campenaerts ook speciaal want hij had zich daarvoor bijna twee jaar op voorbereid. Hij heeft nieuw leven in het uurrecord geblazen vooral dan voor de Belgische tijdrijders en per toeval hebben we er nu twee van wereldklasse." (lees: Evenepoel en Van Aert)

België heeft nog een werelduurrecordhouder op de erelijst staan. Bij het grote publiek niet al te bekend maar Ferdinand Bracke was toch een specialist in het tijdrijden volgens De Cauwer. "Coppi reed 46 km/h, en dan gaat Bracke daar in die periode nog over wat toch straf is. Toen wisten ze van niet beter. Er was geen kennis over aerodynamica of geen materiaal om beter te doen. Ze deden het met wat ze hadden." Dat is hetzelfde geval bij De Kannibaal. Hij viel het record aan in Mexico in open lucht wat voor De Cauwer toch het bewijs is dat ze rekening hielden met wat ze konden. De luchtweerstand op grotere hoogte was een factor die in Mexico in het voordeel lag. Campenaerts brak het record daar ook en verklaarde zijn keuze voor Mexico: "Door de stabiele en hoge omstandigheden. Hoogte betekent lagere luchtdruk, wat dan zorgt voor lagere luchtweerstand. Natuurlijk boet je dan in op uw fysieke capaciteiten maar als je je lang genoeg aanpast valt er zeker een winst uit te halen door op hoogte te rijden. 'Vocsnor' zette het record scherper dankzij een gespecialiseerde voorbereiding, betere materialen en zoveel meer kennis van technologie. "Er is eigenlijk geen vergelijking meer mogelijk", gaat de ex-bondscoach en renner verder. "We leven in een totaal andere wereld en er zal altijd wel iets bijkomen waardoor het record net dat tikkeltje fijner kan gesteld worden, alleen zie ik dat op dit moment nog niet. Meten is weten vandaag. Het zegt genoeg dat de renners vroeger 150 koersen reden op een jaar en nu nog maar 50. Na de klassiekers en twee grote rondes dachten ploegleiders dat de renner is kwestie wel in vorm zou zijn om het record nog aan te vallen maar hoe fris was je dan nog?"

Werelduurrecords werden vroeger verreden met de gewone traditionele fiets. Nu komt er heel wat meer bij kijken. Kledij, materiaal, banden, aerodynamica, testen in de windtunnel, de helm en noem maar op zijn allemaal cruciale factoren waarmee rekening wordt gehouden. De zogenaamde marginal gains. Campenaerts omschrijft de term als heel kleine verschillen die je kan bekomen door veel werk erin te steken om toch fracties van een seconde beter te doen. "Bij het uurrecord is het heel dankbaar omdat je door ermee rekening te houden meteen terugbetaald wordt in het aantal meters dat je in het uur verder aflegt." Zo wordt de positie van een renner bepaald in windtunnels, wordt de fiets aangepast met elementen die in de lucht kunnen snijden zoals duidelijk aanwezig was in het 3D-geprinte frame van Ganna. Het werd vergeleken met ribbels van een bultrugwalvis. De ploeg Ineos zelf beschouwd het 3D-printen alvast als een positieve innovatie omdat er meer vormvrijheid is. Minder compromissen moeten gemaakt worden, de computer print het met één druk op de knop zoals gevraagd. 

Toch moeten we veel verder terug gaan voor misschien wel een van de allerbelangrijkste vernieuwingen bij de tijdritfiets. De Cauwer ligt namelijk als voormalig ploegleider aan de basis van de evolutie van het tijdrijden. Hij heeft het triatlonstuur geïntroduceerd in de Tour de France van 1989. "Greg Lemond won niet alleen de Tour in de laatste tijdrit op de Champs-Elysées want hij reed al met dat stuur de tijdrit ervoor. Alleen was hij die gele trui dan al eens kwijtgespeeld. Maar ik was overlaatst bij Bert Blocken. Iemand die zich specialiseert in windtunnels en aerodynamica en die zegt als boutade tegen mij: "Jij hebt voor mijn werk gezorgd"." "Maar natuurlijk moest er iemand de eerste zijn die het stuur introduceerde want dat zou er toch zeker van gekomen zijn", blijft De Cauwer nederig.

Nochtans was er wel een wetgeving over hoe de fiets eruit mocht zien. Het was niet toegelaten want het stuur en de stuurpen moesten uit één stuk bestaan. De Cauwer is dan ook heel eerlijk en geeft toe dat het een truc was om die twee losse delen van het triatlonstuur er nog bovenop te mogen zetten. "Ik kreeg groen licht van de jury door de voorzitter eigenlijk om te lullen. Eens die toestemming er was konden ze niet meer terug natuurlijk. Ik was naar hen toe gegaan en kwam met het verhaal dat Lemond pijn had aan de rug en wat wilde uitrusten met zijn armen op dat andere stuur. En die kerel trapte in die flauwekul... We zijn niet met het plan afgekomen dat we 4 km/h sneller gingen rijden met dat stuur want dat zou geen waar geweest zijn." Hoewel het dus een sluwe actie was die niet toegelaten zou mogen zijn kan je het duel met de tegenstrever van Lemond, Laurent Fignon, niet oneerlijk noemen. De Fransman beschikte namelijk ook over zo'n stuur. "Hij had er wat mee getraind maar had dat volgens hem niet nodig. Hij stond toch bijna een minuut voor en dacht dus dat er hem niets meer kon gebeuren..."

Tot slot wierp De Cauwer nog een korte vooruitblik op de toekomst. "Het wielrennen staat er de dag van vandaag zeer goed voor. Hoewel ik op een bepaald moment dacht dat het wielrennen op sterven nabij was in de zwarte jaren met dopingschandalen is het nog nooit zo goed gegaan. We hebben mannen als Pogacar, Van der Poel, Van Aert en Evenepoel die van ver durven de koers openbreken. We beleven gouden jaren met een zeer sterke generatie renners." Over de toekomst van het werelduurrecord is het gissen. De vraag is wie er de tijd wil maken om zo'n specifieke voorbereiding te doen op een record dat zeer scherp gesteld is door tweevoudig wereldkampioen tijdrijden, Filippo Ganna. "Het ligt niet zomaar gratuit om op te pikken en voor de ronderenners als Evenepoel, Pogacar en Vingegaard past dit niet in hun seizoen." Toch besluit de Sporza-commentator dat het werelduurrecord altijd zal blijven leven: "Er zullen altijd mannen zijn die met de gedachte leven dat ze het kunnen breken en innovaties zullen voor een nieuwe wind zorgen".

Een werelduurrecord wordt gereden op verschillende pistes. Toch hoef je geen pistier te zijn om het record succesvol te kunnen aanvallen. De Gendt en Campenaerts leggen uit: "Enkel bij baanwedstrijden zoals de Zesdaagse van Gent moeten renners de echte kunsten van het pisterijden beheersen. Bij een werelduurrecord is dat niet nodig omdat je onderaan blijft rijden en steeds dezelfde lijnen aanhoudt in de bochten." Het is daarom dat Campenaerts zich daar niet extra moest op toeleggen. Ook aan de positie op de fiets moest niet gesleuteld worden. Doorheen de geschiedenis waren het vooral de pistes van Parijs en Milaan die gebruikt werden om het record aan te vallen. In België hebben we ook een bekende piste maar die kan niet gebruikt worden door het reglement van de UCI.

't Kuipke in Gent is jaarlijks het decors voor de Zesdaagse van Gent. De Keizer van 't Kuipke is Iljo Keisse met zijn 7 zeges. De man van Quickstep hing zijn fiets aan de haak na zijn laatste optreden in Gent. Hij werd derde met gelegenheidsploegmaat De Buyst. Keisse won in zijn carrière niet heel vaak omdat hij als knecht en wegkapitein fungeerde bij de ploeg van Lefevere. Zijn mooiste zege was ongetwijfeld de slotrit in de Giro d'Italia van 2015. Nu is hij al aan de slag bij 'The Wolfpack' als ploegleider in de volgwagen. Ik maakte een kort verslag van zijn afscheid in 'zijn' Kuipke waar ook enkele bekende namen hem kwamen uitwuiven. Zijn laatste rondjes op de piste waren zelfs nog een tikkeltje competitief tegen mannen als Viviani, Cavendish en Terpstra...

In het begin van het seizoen zijn er al enkele mooie wedstrijden verreden. Onder andere de Tour Down Under, de Ronde van San Juan, de Ronde van Oman en enkele buitenlandse eendagswedstrijden in Spanje, Portugal en Oman. Pogacar maakt nu al furore in de Ruta del Sol met twee ritzeges. Hij won al drie van zijn eerste drie koersdagen. Ook de Ronde van de Algarve is begonnen maar het echte werk moet nog beginnen. De hoofddoelen zijn echter de klassiekers met daartussen belangrijke rondes van een week zoals de Tirreno, Parijs-Nice, Catalonië en het Baskenland. Wout Van Aert piekt bijvoorbeeld naar Parijs-Roubaix en de Ronde van Vlaanderen. Evenepoel naar de Giro. Ruben De Gendt legt uit hoe renners zich voorbereiden op hoogtestages en wat een vormpiek inhoudt.

Tijdens de winter gaan ploegen met hun voltallige ploeg op hoogtestage in warmere gebieden zoals Calpe. Voordat het seizoen begint zijn er ook testen gepland. De sportarts van Israël-Premier Tech benoemt twee verschillende soorten testen. De medische en de conditionele. Daarin kijken de artsen en de staf van de ploeg of er zich geen contra indicaties voordoen voor het fietsen. Moeten er dingen opgevolgd worden bij bepaalde renners en puur conditioneel is er een inspanningstest. Zo wordt het potentieel van een renner gemeten met lactaatwaarden en met een VO2 max test.

De Gendt vervolgde zijn deskundige uitleg meer specifiek op het werelduurrecord en naar renners die een piek willen bereiken gedurende een seizoen. "Alleen toppers kunnen zich dat eigenlijk permitteren. Ze zijn zeker van een mooi inkomen en kunnen met hun talent het risico nemen om volop op een bepaalde koers of periode te gaan inzetten. Andere renners, het overgrote deel, zullen meer moeten rijden en dus ook langer moeten presteren. Zo'n piek kan bereikt worden door hoogtestages in te lassen. Er moet dan goed bekeken worden wanneer ze die kunnen inplannen en er moet vooral ook budget voor zijn." Evenepoel ging bijvoorbeeld op verschillende stages, onder andere in Livigno, als voorbereiding op de Vuelta. "Op hoogte is er minder zuurstof en het lichaam wordt daardoor gestimuleerd om meer rode bloedcellen aan te maken", luidde de verklaring van Ruben De Gendt waarom hoogtestages belangrijk zijn in het hedendaagse wielrennen.

Het werelduurrecord moet ook bekeken worden als een piek of doel tijdens een seizoen. Alleen is die voorbereiding langer of specifieker. Het voordeel is dat die dankbaarder is. Campenaerts vertelde dat al, De Gendt bevestigt. "Bij een werelduurrecord weet je waar de lat ligt en met welke prestatie je het kan breken. Door weken en maanden te trainen in bepaalde blokjes en intervallen kom je te weten welke snelheid je moet bereiken op meer afstand af te leggen. Je weet precies waar de tegenstand gestrand is terwijl het bij een gewone tijdrit afhangt van de prestatie van de concurrentie de dag zelf. Als je een bepaald vermogen trapt en dat een uur kan volhouden dan weet je dat je een nieuw record kan neerzetten." Campenaerts was dus goed voorbereid en wist perfect wat hem te doen stond.

Het is dan ook dankzij de windtunnel dat er zeer nauwkeurige metingen kunnen worden gedaan vooraleer een record aangevallen kan worden. Niets mag over het hoofd gezien worden. Zoals eerder vermeld. Alle kleine beetjes dragen bij tot het einddoel. Het is een simulator waarmee iedere positie van de renner, helm, fiets en tijdritpak kunnen worden uitgetest. De wind buigt af in de tunnel en zo kan de perfecte positie of elke kleine aanpassing een voordeel opleveren met betrekking op de wetten van aerodynamica.

Dankzij de sportarts verlaten we even het technische luik achter aerodynamica en marginal gains. Hij verschoof de aandacht naar een totaal ander aspect om goede prestaties neer te zetten als wielrenner. "Innerlijke motivatie is ook van belang. Een renner moet voor zichzelf uitmaken of hij een bepaalde prestatie echt wilt behalen. Als die motivatie er niet is kan je simpelweg die details niet opzoeken. Die details vragen een grote toewijding van renners." Ook rust werd aangehaald naast voeding, het mentale, de trainingen... Omdat alle details voor een groter geheel zorgen. Het is volgens De Gendt heel erg veelzijdig om tot dat grote doel te komen. Geen mentale problemen, een gezonde omgeving thuis...

Bij rust zit ook de herstelfase. Ook daar weet de sportarts wat er toegediend moet worden. "Meteen na de inspanning heeft een renner eiwitten en koolhydraten nodig. De spier stelt zich dan open om te recuperen en de spierschade wordt tot een minimum beperkt. Dat is de rol van een sportdrank of voeding. Het beïnvloedt de herstelfase voor de komende uren en dagen."

Wielrennen is dus meer dan alleen tactieken tijdens wedstrijden, analyses van parcours en de best mogelijke ploeg bouwen rond een kopman. Wielrennen draait ook om het budget dat kan gebruikt worden voor betere stages, voorbereidingen en fietsmaterialen. Het draait meer dan alleen om innovaties, de entourage van een renner is minstens even belangrijk op het mentaal vlak om goede prestaties te kunnen neerzetten. Bovendien komt het medische aspect ook bovendrijven. Daarom was corona ook belangrijk zodat 'het wanneer beginnen sporten na een virale infectie?' terug in het daglicht kwam. Er komt dus veel bij kijken om ons als wielerfans te verwennen tijdens het klassieke voorjaar. Dat staat nu voor de deur en dan denkt u misschien eens aan dit artikel over wat er achter die inspanningen schuilt.  

Met de link hierboven zijn de volledige interviews snel en gemakkelijk te beluisteren.